معرق کاری چیست؟

معرق کاری در واقع قرار دادن تکه های کوچک پارچه ، فلز ، چوب و یا کاشی در کنار هم است تا یک تصویر کلی ایجاد شود.در واقع در این هنر قطعات مسطح با استفاده از تکه های چوب ، فلز ، پارچه یا کاشی ایجاد می شود
از معرق کاری برای ساخت میز ، تابلو یا قفسه و هرچیز مسطح دیگری استفاده می شود.
به غیر از کاشی و چوب ، امروزه با شیشه و چرم و فلز نیز معرق کاری انجام می شود که همگی از هنر های نوپایی هستند. در معرق کاری روی شیشه یا همجوشی ابتدا شیشه به اندازه قطعات دلخواه برش داده می شود و سپس شیشه ها را رنگ می کنند و در کنار یکدیگر قرار می دهند، در مرحله بعد کار را درون کوره می گذارند در این مرحله حرارت باعث به هم چسبیدن و یا به اصطلاح جوش خوردن شیشه ها به یکدیگر می شود. این هنر را یک هنر وارداتی می دانند که از اروپا و کشور هایی مانند ایتالیا و اسپانیا به ایران آمده است.
از هنر معرق برای تزیین چه چیزهایی استفاده می شود

از هنر معرق کاری برای تزیین در ، پنجره ، انواع میز و مبل و صندلی ها استفاده می شود .همچنین با معرق کار تابلوهای بسیار زیادی درست می شود.برای زیبایی معرق از انواع چوب ها استفاده می شود تا رنگ های مختلفی را ایجاد کند و هنر را زیبا و زیباتر کند.از جمله چوب هایی که در هنر معرق کاری استفاده می شود می توان به چوب های چوب های آبنوس، فوفل، گلابی، سنجد و توت که اصیل ترین و کاربردی ترین چوب ها بودند نام برد.
اما در مواردی از مصالحی غیر از چوب نیز در ساخت آثار معرق استفاده می شد . عاج فیل، استخوان شتر، صدف طبیعی، و برش هایی از خاتم و فلزات از این دست مصالح بودند که جلوه و زیبایی مخصوص به خود را داشتند.
گام به گام اجرای یک معرق کاری

مرحله ی اول : طرح یا نقشه

در ابتدا برای شروع کارطرح یا نقشه مورد نظر را انتخاب می کنید و به اندازه مورد دلخواه درمی آورید.
در انتخاب طرح های معرق محدودیتی ندارید و به راحتی می توانید هر طرحی مانند طرح گل و مرغ ، اسلیمی ، مینیاتور ، رئال ، نقاشی رنگ روغن و آبرنگ را استفاده کنید.
مرحله ی دوم :چسباندن طرح روی تخته سه لا

در این مرحله طرح را با استفاده از چسب روی تخت سه لا می چسبانید.روش کار به این صورت است که اولا بهتر است که از تخته سه لای سالم و سفید ابرانی استفاده کنید.
در مرحله ی بعدی روی تخته را چسب فوری میریزید ، چسب را با کاردک کاملا پهن می کنید تا صاف صاف شود زیرا اگر یکدست نباشد ممکن است کاغذ روی آن چروک شود.
سپس طرح مورد نظر را از گوشه کار و از قسمت عرض روی تخته قرار می دهیم. همزمان هنگام پهن کردن کاغذ روی تخته سه لا با یک خط کش فلزی روی کاغذ می کشیم تا حباب ایجاد شده در زیر کاغذ گرفته شود و کاغذ چروک نشود.
برای اطمینان از اینکه دیگر هوایی در زیر طرح نمانده باشد ، یک کاغذ یا روزنامه روی طرح قرار می دهیم و با دستمال یا پارچه روی آن می کشیم تا طرح چروک نشود.مرحله ی سوم : انتخاب زیر کار

زیر کار مورد استفاده در معرق معمولا 3 نوع می باشد :

تخته چند لا

نئوپان

کلاف

مرحله ی چهارم :  خرد کردن مدل

بعد از اینکه زیرکار را انتخاب کردیم حالا به مرحله ی خرد کردن طرح می رسیم.طرح را به قسمت های کوچکتر تقسیم می نماییم سپس این قطعات را به وسیله میخ روی زیر کار ثابت می کنیم آنگاه یکی از قطعات را انتخاب نموده و آن را بر حسب طرح مورد نظر دورش را می بریم وقتی تمام طرح برش داده شد الگوها آماده هستند.
حالا چوب های رنگی مورد نظر را انتخاب می نماییم. اگر تابلوی زمینه چوب باشد ابتدا زمینه را روی چوب مورد نظر به وسیله چسب چوب متصل میکنیم و شروع به برش زدن می نماییم.
(افراد راست دست در جهت عقربه های ساعت و افراد چپ دست در خلاف جهت عقربه های ساعت دوربری می نماییم) بعد از برش زدن چوب زمینه الگو یا مدل را به وسیله کاتر (چوب رنگی) جدا می نماییم و به جای مدل قرار میدهیم و بدین ترتیب برای اجزای کار همین روش را تکرار میکنیم تنها در رنگ و نقش و نوع چوب تفاوت دارد وگرنه از نظر نحوه کار تمامی قسمت ها یکسان است. در واقع این مرحله مرحله ی ایجاد پازل های طرح اصلی است.
برای اینکه تکه های چوب برش داده شده روی زمینه ثابت باشند می توان از روش خال چسب زدن استفاده می نماییم بعد از اینکه تمام قسمتها را برش زدیم باید کار پرس انجام دهیم.
مرحله ی پنجم : پرس کردن

دو نوع پرس داریم:
1) پرس گرم
2) پرس سرد

پرس گرم

پرس به وسیله ی دستگاه پرس انجام می شود که در پرس گرم از دما و فشار برای پرس استفاده می شود و چسبی که برای پرس استفاده میشود چسب گرم میباشد.

پرس سرد

چسب چوب را با پودر رنگی مورد نظر که به رنگ چوبها نزدیک است مخلوط کرده سپس چسب را بر روی زیر کار به وسیله کاردک یا قلم مو پخش می کنیم و طرح مورد نظر را روی آن قرار میدهیم سپس روی طرح ابتدا نایلون و سپس پارچه یا پتو قرار میدهیم علت استفاده از پارچه یا پتو این است که چوب هایی که در معرق استفاده می کنیم ضخامت شان یکسان نیست و پتو یا پارچه سطح تابلو را هم سطح میکند سپس روی پتو یک چند لایی به اندازه تابلوی معرق شده می گذاریم بعد از آن قید یا چوب رو و زیر تابلو قرار می دهیم بدین ترتیب دو چوب دقیقا روی هم قرار بگیرند و بعد از آن دو پیچ دستی را به دو قسمت قید می بندیم و محکم می کنیم. قابل ذکر است که تعداد قید بستگی به اندازه تابلو دارد؛ حدودا با فاصله 30 سانتیمتر قید یا چوب قرار می دهیم علت استفاده از چسب رنگی این است که زیر رنگ سفیدک نزند و کار زشت جلوه ندهد.

مرحله ی ششم : دوربری کناره های تابلو
بعد از اینکه کار را پرس کردیم دور تا دور کار را رنده می کنید و کاملا آن را صیقل می کنید .

6مرحله ی هفتم : پرداخت تابلو

بعد از پرس و دوربری کناره های تابلو، مرحله پرداخت و کار رنگ انجام می دهیم.
یک معرق کاری خوب و باکیفیت چه خصوصیاتی دارد؟

نکاتی که در هنگام خرید یک معرق کاری با کیفیت باید مورد توجه قرار دهید :
1.چوب در کار معرق کاری باید کاملا خشک باشد.اگر چوب مورد استفاده رطوبت داشته باشد بعد از خشک شدن و اتمام کار ابعاد کوچک تر می شوند و کار پیچ و تاب برمی دارد.
2.سطح کار باید کاملا صاف و صیقلی باشد.
3.تکه های پازلی به خوبی و درست کنار هم قرار گرفته باشند و درزی در بین تکه ها نباشد.
4.در یک اثر معرق نفیس معمولا از قطعات فلز ، استخوان و صدف نیز استفاده می شود اما کاربرد آن ها باید بجا بوده و میزان استفاده از آن ها به نحوی باشد که نمای قطعات چوبی را تحت تاثیر قرار ندهد.
5.فلزاتی که در کار معرق کاری استفاده میشوند باید مرغوب باشند و ثبات رنگی داشته باشند.
6.ضخامت ورق فلز مصرفی و لایه های چوبی باید به یک اندازه باشد تا سطح نهایی اثر صاف و یکنواخت شود.
7.روی کار نباید جای چسب یا سفیدک وجود داشته باشد.
8. به طور کلی هرچقدر قطعات معرق کاری کوچکتر باشد ، تابلو از ارزش بیشتری دارد و قیمت بیشتری هم دارد.

جایگاه معرق کاری در دکوراسیون داخلی

در دکوراسیون داخلی(Interior decoration)، معرق کاری اهمیت زیادی دارد. خلاقیت با دستان هنرمند معرق کار و استفاده از ابزارهایی ساده در نماسازی و تزیینات دکوراسیون داخل منازل به کار گرفته می شود.
لابی آپارتمان یکی از اماکن پرکاربرد هنر معرق در ساختمان های مسکونی است که جلوه بصری بسیار زیبایی نیز دارد.
معرق هنری است که ریشه در تاریخ این مرزو بوم دارد و توانسته در معماری مدرن و طراحی داخلی نیز هماهنگ با هنر معاصر پیشرفت کند. خوشبختانه امکان آموزش و فراگیری این هنر ظریف وجود داشته و می توان با گذراندن دوره های آموزشی وارد این حرفه شد.